Zakażenie toksoplazmozą: Przyczyny, objawy i metody leczenia

Na myśl o toksoplazmozie, wielu z nas od razu kojarzy ją z kotami, które w powszechnej opinii uchodzą za głównych winowajców rozprzestrzeniania tej choroby. W rzeczywistości wszystkie ssaki, a nawet gady, ptaki i ryby mogą być nosicielami toksoplazmozy. Różnica polega na sposobie przenoszenia patogenu. Jakie są objawy i metody leczenia tej choroby? W niniejszym artykule przedstawimy przyczyny zakażenia toksoplazmozą, objawy tej choroby oraz dostępne metody leczenia i profilaktyki.

Czym jest toksoplazmoza?

Toksoplazmoza jest chorobą pasożytniczą wywoływaną przez pierwotniaka Toxoplasma gondii, który może zainfekować zarówno ludzi, jak i zwierzęta. Choć wiele osób może być zarażonych bez wyraźnych objawów, toksoplazmoza stanowi poważne zagrożenie zdrowotne, zwłaszcza dla kobiet w ciąży oraz osób z osłabionym układem odpornościowym. 

Rodzaje toksoplazmozy

Wyróżniamy kilka rodzajów toksoplazmozy:

• Toksoplazmoza nabyta: Najczęściej nieobjawowa u osób z prawidłowym układem odpornościowym, lecz może prowadzić do poważnych powikłań u osób z obniżoną odpornością.
• Toksoplazmoza wrodzona: Zakażenie przekazywane z matki na płód, które może prowadzić do ciężkich uszkodzeń płodu lub poronienia.
• Toksoplazmoza oczna: Może być wynikiem zakażenia wrodzonego lub nabytego, prowadzącym do zapalenia siatkówki i możliwej utraty wzroku.

Przyczyny zakażenia toksoplazmozą

Pierwotniak Toxoplasma gondii występuje w różnych postaciach rozwojowych w przewodzie pokarmowym kotów i w tkankach wielu ssaków oraz ptaków. Koty, jako główni żywiciele ostateczni, wydalają oocysty z kałem, które mogą zanieczyścić środowisko.

Zakażenie może nastąpić na kilka sposobów:

• Spożycie niedogotowanego mięsa zawierającego cysty Toxoplasma gondii, szczególnie wieprzowiny, baraniny i dziczyzny.
• Kontakt z zanieczyszczoną ziemią lub kocim żwirkiem, w którym znajdują się oocysty.
• Zjedzenie nieumytych owoców lub warzyw zanieczyszczonych odchodami zakażonego kota.
• Zakażenie przez łożysko (toksoplazmoza wrodzona) lub przez transfuzję krwi i przeszczepienie narządu od zarażonego dawcy.

Objawy toksoplazmozy

Objawy toksoplazmozy mogą być różne w zależności od postaci choroby oraz stanu układu odpornościowego osoby zakażonej.

Toksoplazmoza nabyta u zdrowych osób zazwyczaj nie wywołuje objawów. U osób z obniżoną odpornością może powodować:

• Powiększenie i bolesność węzłów chłonnych, zwłaszcza na karku i szyi.
• Objawy grypopodobne: gorączka, bóle głowy, osłabienie, zmęczenie.
• Rzadkie powikłania: zapalenie płuc, mięśnia sercowego, mózgu.

Objawy wrodzonej toksoplazmozy u noworodka mogą być różnorodne i obejmować między innymi:

• Wodogłowie lub małogłowie.
• Zwapnienia śródczaszkowe.
• Zmiany zapalne w oku prowadzące do zaburzeń wzroku.
• Problemy zdrowotne takie jak żółtaczka, powiększenie wątroby i śledziony.

Toksoplazmoza oczna objawia się bólami oka, zaczerwienieniem, a w dłuższej perspektywie może prowadzić do problemów z widzeniem, a nawet utraty wzroku.

Toksoplazmoza w ciąży

Zakażenie toksoplazmozą w czasie ciąży jest szczególnie niebezpieczne dla płodu. Ryzyko przeniesienia infekcji na dziecko rośnie w miarę postępu ciąży, osiągając prawie 100% w końcowych tygodniach przed porodem. Wczesne zakażenie może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych dla płodu, takich jak poronienie lub ciężkie wady rozwojowe.

Kobiety planujące ciążę lub będące w ciąży powinny wykonać badania na obecność przeciwciał przeciwko Toxoplasma gondii oraz przestrzegać zasad profilaktyki.

Metody leczenia toksoplazmozy

Leczenie toksoplazmozy zależy od postaci choroby oraz stanu zdrowia pacjenta.

• W toksoplazmozie bezobjawowej u osób z prawidłowym układem odpornościowym leczenie zazwyczaj nie jest konieczne.
• W toksoplazmozie nabytej z objawami stosuje się leki takie jak pirymetamina w połączeniu z sulfasalazyną lub sulfadoksyną, często w połączeniu z kwasem folinowym.
• W toksoplazmozie ocznej i u pacjentów z niedoborem odporności mogą być potrzebne bardziej złożone terapie oraz dłuższe kuracje.
• W toksoplazmozie wrodzonej leczenie zależy od ciężkości objawów. W przypadku wykrycia zakażenia płodu stosuje się spiramycynę, a po potwierdzeniu zakażenia płodu zmienia się substancje lecznicze na bardziej skuteczne w walce z chorobą.

Profilaktyka toksoplazmozy

Aby zminimalizować ryzyko zakażenia toksoplazmozą warto przestrzegać kilku prostych zasad:

• Unikać spożycia surowego lub niedogotowanego mięsa, szczególnie wieprzowiny, baraniny i dziczyzny.
• Dokładnie myć owoce i warzywa przed spożyciem.
• Stosować rękawice podczas kontaktu z kocimi odchodami oraz w czasie prac ogrodniczych.
• Zaleca się systematyczne wykonywanie badań w kierunku toksoplazmozy, zwłaszcza przed planowaniem ciąży i w jej czasie.

Podsumowanie

Toksoplazmoza to niebezpieczna choroba pasożytnicza, której forma i objawy mogą się różnić w zależności od stanu zdrowia zakażonej osoby i etapu rozwoju płodu. Choć większość ludzi nie doświadcza wyraźnych symptomów, istnieje realne zagrożenie dla osób z obniżoną odpornością oraz kobiet w ciąży. Kluczowe jest zrozumienie przyczyn zakażenia, umiejętność rozpoznawania objawów oraz stosowanie odpowiednich działań profilaktycznych.

Bibliografia

https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zarazenia-pasozytnicze/159099,toksoplazmoza

https://www.apteka-melissa.pl/blog/artykul/zakazenie-toksoplazmoza-czym-jest-jakie-sa-jego-konsekwencje-i-jak-sie-je-leczy