Depresja wakacyjna: U kogo występuje i dlaczego?

Większość z nas jest świadoma depresji jesienno-zimowej, która jest często spowodowana niedoborem światła słonecznego. Aby temu zapobiec, stosuje się często suplementację witaminy D3. Z drugiej strony, mało kto słyszał o zjawisku znanym jako depresja wakacyjna. Lato kojarzy się ze szczęściem i słońcem, podczas którego nie ma potrzeby suplementacji wspomnianej witaminy. Jak zatem radzić sobie z tym rodzajem depresji i dlaczego się pojawia?

Czym jest depresja wakacyjna?

Wiele osób przyznaje, że w okresie letnim, zamiast dobrze się bawić, doznaje uczucia smutku i beznadziejności. Problem ten coraz częściej przyciąga uwagę psychologów i lekarzy. Niestety nawet próba zrelaksowania się może stać się źródłem frustracji. W rezultacie, zamiast odpoczywać, fundujemy sobie dodatkowy stres.

Wiele osób zmaga się z tzw. depresją wakacyjną. Czym dokładnie jest to zjawisko? Depresja wakacyjna, nazywana także depresją letnią, to uczucie smutku, które pojawia się w sezonie urlopowym. Może wynikać z różnych powodów, które sprawiają, że zamiast radości i relaksu, odczuwamy przygnębienie.

Różnice między depresją kliniczną a letnią

Podstawowa różnica między depresją kliniczną a wakacyjnym obniżeniem nastroju polega na długości trwania objawów. W przypadku wakacyjnej, negatywne emocje znikają po zakończeniu okresu wolnego i powrocie do rutynowych obowiązków. Letni rodzaj depresji jest związany wyłącznie z czasem trwania wakacji. Objawy depresji klinicznej utrzymują się przez większą część dnia, trwając tygodniami lub miesiącami, zaburzając przy tym normalne funkcjonowanie – zarówno w pracy, jak i w życiu osobistym.

Objawy depresji letniej

Objawy wakacyjnej depresji mogą przypominać te typowe dla depresji klinicznej, różniąc się jedynie czasem występowania. Najczęściej obserwuje się:

• bezsenność,
• niepokój,
• lęk,
• zmiany apetytu,
• problemy z koncentracją,
• zmniejszenie zainteresowania codziennymi aktywnościami (np. hobby, jedzeniem, zakupami, spotkaniami ze znajomymi).

Objawy te mogą mieć różne nasilenie, ale zazwyczaj są widoczne dla osób z otoczenia. 

Przyczyny wakacyjnej depresji

Smutek i stres podczas urlopu mogą wynikać z różnych czynników, które można podzielić na trzy grupy:

Psychologiczne:

• Wakacje mogą przywoływać wspomnienia związane z utratą bliskiej osoby, z którą zwykle spędzało się czas wolny. 

Tego typu wspomnienia mogą wywoływać uczucia osamotnienia i tęsknoty, szczególnie jeśli tradycją były wspólne wakacyjne wyjazdy. Osoby doświadczające takiej straty mogą czuć, że wakacje tracą swój urok i radość, stając się bolesnym przypomnieniem braku ukochanej osoby.

• Presja i oczekiwania rodziny mogą prowadzić do frustracji i spięć.

W czasie wakacji, kiedy wszyscy chcą spędzić czas w określony sposób, mogą pojawić się konflikty wynikające z różnorodnych oczekiwań i potrzeb. Członkowie rodziny mogą mieć różne pomysły na spędzenie wolnego czasu, co może prowadzić do spięć, szczególnie jeśli jedna osoba czuje się zobowiązana do spełniania oczekiwań innych, a nie własnych pragnień. Taka presja może odbierać radość z wakacyjnego wypoczynku i prowadzić do niepotrzebnych sporów.

• Nierealne oczekiwania dotyczące idealnych wakacji mogą wywołać rozczarowanie, gdy rzeczywistość nie spełnia wyobrażeń.

Często wyobrażamy sobie wakacje jako czas pełen wyjątkowych chwil i doskonałych przeżyć, inspirowanych obrazami z mediów społecznościowych czy opowieściami znajomych. Jednak rzeczywistość rzadko dorównuje tym idealnym wizjom. Niezależnie od staranności w planowaniu, mogą pojawić się nieprzewidziane problemy, takie jak złe warunki pogodowe, problemy z zakwaterowaniem, czy nawet drobne nieporozumienia z towarzyszami podróży. Te różnice między oczekiwaniami a rzeczywistością mogą prowadzić do uczucia rozczarowania i frustracji, zamiast upragnionego relaksu i radości.

Finansowe:

• Sezon urlopowy wiąże się z większymi wydatkami, co może prowadzić do frustracji.

Wakacje często oznaczają dodatkowe koszty, takie jak transport, zakwaterowanie, wyżywienie, bilety wstępu do atrakcji turystycznych, pamiątki a także zakupy związane z przygotowaniami do wyjazdu np. nowe ubrania czy sprzęt turystyczny. Dla wielu osób może to być poważnym obciążeniem finansowym, zwłaszcza jeśli ich budżet domowy jest już napięty. Wysokie koszty mogą prowadzić do stresu i frustracji, a także do poczucia winy, jeśli niektóre wydatki wydają się nieuzasadnione w obliczu innych finansowych zobowiązań. 

• Osoby żyjące w ciągłym stresie mogą odczuwać, że „marnują czas” na wakacjach, ponieważ wolałyby ten czas poświęcić na zarabianie pieniędzy.

Dla niektórych osób, zwłaszcza tych, którzy są przyzwyczajeni do intensywnego trybu życia i stałego zaangażowania w pracę, wakacje mogą wydawać się stratą czasu. Przyzwyczajeni do ciągłego działania, mogą mieć trudności z przełączeniem się na tryb odpoczynku i relaksu. Czas wolny, który inni postrzegają jako okazję do regeneracji i naładowania baterii, dla nich może wydawać się nieproduktywny. W efekcie mogą czuć się niespokojni, znudzeni, a nawet winni, że nie wykorzystują tego czasu na zarabianie pieniędzy czy realizację innych ważnych zadań.

Fizyczne:

• Osoby z problemami zdrowotnymi mogą napotykać ograniczenia, które utrudniają pełne korzystanie z wakacyjnych atrakcji.

Przewlekłe choroby, fizyczne ograniczenia czy szczególne potrzeby zdrowotne mogą sprawić, że aktywności wymagające wysiłku fizycznego są niemożliwe lub męczące. Dostęp do odpowiednich usług medycznych podczas podróży bywa ograniczony, co zwiększa stres. Dodatkowo stała obawia związana z pogorszeniem stanu zdrowia może powodować niechęć do podróżowania i uczestniczenia w różnych aktywnościach.

Jak sobie radzić z wakacyjną depresją?

Aby zapobiec wakacyjnej depresji, psychologowie zalecają wsparcie bliskich oraz:

Realistyczne podejście do oczekiwań

Ważne jest unikanie idealizacji wakacyjnych doświadczeń, ponieważ może to prowadzić do rozczarowań. Przyjęcie realistycznego podejścia pozwala lepiej radzić sobie z ewentualnymi niespodziankami i trudnościami.

Regularną aktywność fizyczną

Regularne ćwiczenia fizyczne mogą pomóc w utrzymaniu dobrego nastroju poprzez uwalnianie endorfin i redukcję stresu. Aktywność fizyczna jest również korzystna dla zdrowia ogólnego.

Planowanie wakacji i budżetu z wyprzedzeniem

Staranne planowanie wakacji i budżetu pozwala uniknąć niepotrzebnego stresu finansowego i organizacyjnego. Zapewnienie sobie odpowiednich środków na wydatki oraz przemyślane zaplanowanie podróży i aktywności pomaga w cieszeniu się urlopem.

Konsultacje z doświadczonym terapeutą.

Przygotowanie emocjonalne przed wakacjami poprzez konsultacje z terapeutą może pomóc zidentyfikować potencjalne trudności emocjonalne oraz przygotować strategie radzenia sobie w różnych sytuacjach.

Podsumowanie

Podczas wakacji zarówno pozytywne, jak i negatywne emocje są normalne. Jeśli jednak smutek i poczucie beznadziejności dominują, warto zastanowić się nad ich przyczyną i poszukać wsparcia wśród bliskich. Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie, należy skonsultować się ze specjalistą, ponieważ może to być oznaka rozwijającej się depresji klinicznej. 

Bibliografia

https://potreningu.pl/artykuly/zdrowie/wakacyjna-depresja-jak-sobie-z-nia-poradzic-1976 https://www.diagnostyka-umyslu.pl/blog/depresja/porady-ktore-pomoga-ci-uporac-sie-z-wakacyjna-depresja/ https://dpmed.pl/blog/depresja-letnia-przyczyny-i-objawy/